Aantekeningen |
- Gelegetimeerd door keizer Frederik II 1242, tracht vergeefs het huwelijkvan zijn ouders alsnog door de paus geldig te doen verklaren Lyon dec. 1244; bij scheidsrechterlijke uitspraak van de leenheer koning Lodewijk IXvan Frankrijk aangewezen als opvolger voor Henegouwen (doch niet voor Vlaanderen) Parijs juli 1246; wordt bij een nieuw proces alsnog wettig verklaard als stammende uit een 'putatief huwelijk' 25-11-1249; beleend door zijn zwager Rooms koning Willem II van Holland met Namen 1249 en met Rijks-Vlaanderen Frankfort juli 1252; doch moet met beide afzien bij de hernieuwde schikking door Lodewijk IX Peronne 24-9-1256 waardoor hij alleen (als in 1246) het opvolgingsrecht in Henegouwen behoudt.
Jan I van Avesnes (Houffalize, april 1218 - Valenciennes, 24 december 1257) was graaf van Henegouwen.
Jan was de oudste zoon van Burchard van Avesnes en Margaretha van Vlaanderen. Dit huwelijk werd echter onder politieke druk onwettig verklaard en ontbonden. Zijn moeder hertrouwde met Willem II van Dampierre en erde later de graafschappen Vlaanderen en Henegouwen. Zij benoemde de kinderen uit haar tweede huwelijk tot haar erfgenamen.
Jan en zijn broer Boudewijn begonnen een politieke campagne om hun aanspraken te doen gelden. In 1243 verkregen zij een beslissing van keizer Frederik II van Hohenstaufen dat zij wettige kinderen van hun ouders waren. Jan kwam in 1244 in opstand tegen zijn moeder en koning Lodewijk IX van Frankrijk wierp zich in 1246 op als arbiter. Ook hij erkende de wettigheid van Jan en Boudewijn, en hij besliste dat Margaretha's oudste zoon uit haar eerste huwelijk Henegouwen zou erven, en de oudste zoon uit het tweede huwelijk Vlaanderen zou erven. Lodewijk bereikte daarmee op zijn beurt dat het grote Vlaams-Henegouwse machtsblok aan zijn noordgrens werd versplinterd. Margaretha reageerde door het bestuur van Vlaanderen over te dragen aan haar zoon Willem II van Vlaanderen, maar ze hield wel het bestuur over Henegouwen.
Jan begreep dat het conflict met zijn moeder nog niet voorbij was en vond nog in 1246 een krachtige bondgenoot in graaf Willem II van Holland en trouwde op 9 oktober 1246 met diens zuster Aleid van Holland. Toen Willem in 1248 tot tegenkoning was gekozen, bevestigde hij Jan als heer van Henegouwen en Rijks-Vlaanderen. Ook in 1248 vertrok Lodewijk om deel te nemene aan de kruistocht en Jan besloot om zijn moeder aan te vallen. In 1250 werd zijn wettige status bovendien erkend door de paus. In 1251 lukte het Jan om zijn halfbroer Willem II van Vlaanderen te laten vermoorden tijdens een tournooi. Hij werd opgevolgd door zijn broer Gwijde van Dampierre. Nadat een aanval van Vlaanderen op Holland was mislukt (Slag bij Westkapelle, 4 juli 1253) was de Vlaamse macht gebroken. Margaretha besefte dat ze Henegouwen moest opgeven en in een laatste poging om Jan dwars te zitten schonk ze het graafschap aan Karel van Anjou. Karel probeerde Henegouwen te bezetten maar werd bij Valenciennes verslagen en kon ternauwernood ontsnappen. In 1254 keerde Lodewijk terug naar Frankrijk. Hij bevestigde zijn eerdere arbitrage en beval zijn broer om Henegouwen met rust te laten.
Jan is begraven in Valenciennes.
Jan en Aleid kregen de volgende kinderen:
- Jan II van Avesnes, graaf van Henegouwen (1280) en van Holland (1299)
- Boudewijn (leefde nog in 1299)
- Bouchard (26 mei 1251 - 29 november 1296), kanunnik in Cambrai en Luik (1282), proost van Sint-Lambertus in Luik (1286), proost van Maastricht, aartsdeken van Leuven, bisschop van Metz (1283). Vader van Elisabeth, gehuwd met Steven van der Weyden.
- Gwijde, bisschop van Utrecht
- Willem (1254-1296), bisschop van Cambrai
- Floris, stadhouder van Zeeland en prins van het Vorstendom Achaea (1255-1297).
- Johanna (overleden 1304), abdis van de Flines
Jan kreeg nog een achtste kind Margaretha van Avesnes, gehuwd met Boudewijn van Péronne. Het is niet duidelijk of dit een kind is van Aleid of een buitenechtelijk kind.
|