De ramp in Nieuwe Tonge op 1 februari 1953
Niet alleen ten behoeve van hen die na ons komen en zich een indruk willen
vormen over de wijze waarop de ramp zich over ons dorp voltrok werd dit verhaal
geschreven, doch bovenal ter informatie van hen die zich daarover reeds nu of nog
steeds geen beeld kunnen vormen.
Mede heeft dit verhaal ten doel te voorkomen dat onjuiste geructhen zich als ware
beschrijvingen zullen vestigen.
Teneinde een zo groot mogelijke objectiviteit te verkrijgen is dit verhaal gevormd
uit afzonderlijke beschrijvingen van hen die op bepaalde posten het geheel vanaf
de eerste ogenblikken meemaakten, waartoe in de eerste plaats jet relaas volgt
van de polderopzichter C. Luchtenburg en daarna van de poldervoorzitter en gemeenteraadslid
E.L. van den Doel.
(Voor de familiesite is alleen het relaas van Van den Doel interessant (redactie))
De getuigenis van Ewoud Leendert van den Doel (1899-1982).
Reeds had het op zaterdag 31 januari de gehele dag stormachtig gewaaid uit zuid-
westelijke richting. Het buitenwater was 's middags 4 uur al veel hoger gestegen
dan normaal
Ongeveer 7 uur 's avonds ging ik op de kade kijken en constateerde dat het water
slechts weinig was gezekt, nl. maar weinig onder de kadekant. Dit verontrustte me erg.
Steeds heb ik de gehele avond tot omstreeks 12 uur steeds maar heen en weer gelopen
van huis naar de kade en omgekeerd.
Ongeveer half één zijn opzichter Luchtenburg en ondergetekende met de auto van J.
Gebraad naar de Battenoordsedijk gereden om de sluis dicht te draaien tussen de
polders Battenoord en Klinkerland. Deze voorzorgsmaatregel hebben we genomen (het
scheiden dus van twee polders), omdat we bang waren dat er reden zou zijn tot
ongerustheid, gezien het steeds stijgende water. Contact tussen Luchtenburg en
mij is steeds onderhouden.
Omstreeks 2 uur was het water al dermate hoog dat we overeenkwamen om de burgemeester
te waarschuwen. Deze was zeer spoedig ter plaatste, terwijl het brandweerpersoneel
enkele minuten later arriveerde.
Direct werd begonnen met verhogingen aan te brengen om het water dat reeds over
de dijk sloeg tegen te houden. Al spoedig bleek dat dit onbegonnen werk was en de
burgemeester gaf dan ook order door naar Nieuwe Tonge om auto's te sturen, teneinde
de inwoners van Battenoord naar Nieuwe Tonge over te brengen. Omstreeks kwart over
3 waren de eerste wagens ter plaatse en werden de vrouwen en kinderen door het
brandweerpersoneel weggebracht.
Mijn vrouw en kinderen heb ik toen ook onze woning uitgestuurd, daar het water bij
ons op het erf reeds een voet hoog stond. Toen ik langs de schuur kwam begon een
paard te hinneken. Toen heb ik de deur opengemaakt en er een paard uitgehaald,
waarvoor ik tot mijn middel door het water moest. Toen ik met het paard naar de
dijk ging kwam mijn dochter Janny mij met een ander paard achterop, zodat we beide
paarden hebben kunnen redden. Met de paarden ben ik toen naar de polderschuur gegaan
en gebleven.
Omstreeks half vier brak tussen de boerderij van Tanis en ons de buitendijk door,
zodat in enkele ogenblikken het water bij mij tot aan de zolderbalken rees!
Terwijl de ramp zich voltrok, stroomde het water met groot geweld langs de polderschuur
waarin ik stond. Gelukkig heeft de schuur het gehouden. Om ongeveer half zeven
stortte de woning van A. Volaart ineen, terwijl het gezin Volaart, bestaande uit
zes personen, op zolder zat. Wonder boven wonder werd niemand gewond en op de zolder
gezeten dreven ze ongeveer 200 meter verder tegen de dijk aan en werden door
hulpvaardige handen aan de dijk gehaald.
Toen het zo ongeveer licht werd, kwamen van de Battenoordsedijk een aantal mensen
die enkele verschrikkelijke uren op het dak van een woning hadden doorgebracht.
Ze vertelden dat verschillende mensen waren verdronken. Later op de dag bleken
verschillende huizen te zijn verdwenen.
Het uitzicht bleef de gehele dag ontzettend slecht, zodat ook van Nieuwe Tonge niets
te zien was.
Het bleef stormen, vooral bij overdrijvende buiten. Omstreeks half tien vertrokken
een aantal mannen en jongens naar Nieuwe Tonge. Van hen kwam niemand terug. Twaalf
uur ging onze burgemeester naar het dorp, met de belofte dat er zeker een paar
mensen terug zouden komen. Ook van hen hoorden we niets meer. Later bleek dat zij
niet meer terug konden.
Na de middag kwam het water weer met vernieuwde kracht opzetten. Weer bereikte het
een respectabele hoogte. En weer werden er dijken en huizen vernield!
We gingen een angstige nacht in, waarin het hulpgeroep van de mensen boven het
De redactie beschikt helaas niet over het gehele rapport. Vandaar dat de tekst zo
abrupt eindigt. We weten ook niet wie de tekst heeft opgesteld of in wiens opdracht
het was.
Met dank aan de heer J.L. Gebraad, die de tekst beschikbaar stelde.
Klik hier voor meer informatie over de ramp
Klik hier voor de persoonskaart van Ewoud Leendert van den Doel
Bewerking: Peter van den Doel